Viagra met kleurtje
9 april 2018
Aangeboren of verworven
Over het algemeen denkt men dat je kleurenblindheid gewoon hebt. Gek genoeg veroorzaken sommige medicijnen en ziekten ook (tijdelijke) kleurenblindheid. Dit wordt ‘verworven’ kleurenblindheid genoemd. Het kan in vijf typen worden verdeeld als je kijkt naar de oorzaak [1,2,3].
Ziekten
beneden: staar © NEI [4].
1) Aandoeningen aan het oog. Het is bekend dat naarmate je ouder wordt, de ooglens meer ultraviolette straling en blauw licht absorbeert.
2) Aandoeningen aan het netvlies, bijvoorbeeld in het geval van diabetische retinopathie (beschadigingen aan het netvlies als gevolg van suikerziekte). De helft van de patiënten behoudt normaal kleurenzien, een kwart ontwikkelt problemen met blauw-kleurenzien (tritanomalie, tritanopie) en bij het laatste kwart is het een combinatie van problemen met blauw-kleurenzien en problemen met rood/groen-kleurenzien.
3) Aandoeningen aan de oogzenuw. Het bekendste voorbeeld hiervan is staar (of glaucoma, zie figuur 1), wat over het algemeen wordt veroorzaakt door een verhoogde druk in het oog. In het begin van de staar krijg je problemen met blauw-kleurenzien. Bij gevorderde staar krijg je problemen met rood/groen-kleurenzien.
4) Aandoeningen aan de hersenen. Als er iets gebeurt in de hersenen, kunnen de signalen van de kegeltjes niet goed meer worden vertaald naar kleuren. Hierdoor ontstaan er op allerlei manieren problemen met het zien van kleuren. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij Parkinson en Alzheimer.
Medicijnen
5) Geneesmiddelen. Verschillende geneesmiddelen hebben tijdelijke kleurenblindheid als bijwerking. De bekendste voorbeelden zijn:
b) Chloroquine of hydroxychloroquine (tegen malaria). Bij langdurig gebruik met hoge dosis kan het Chloroquine retinopathie veroorzaken. Een symptoom hiervan kan een verstoord blauw-kleurenzien zijn.
c) Ethambutol (tegen tuberculose) kan lijden tot een algemene verslechtering van het zien van kleuren, zeker van rood/groen-kleurenzien, binnen een maand na 1ste inname. Na het stoppen van de inname is binnen een maand het kleurenzien hersteld.
d) Digoxin (tegen hartritmestoornissen) kan leiden tot het zien met een gele tint (xanthopsia) en veranderingen in het zien van kleuren. Ongeveer 25% krijgt last van blauw-kleurenblindheid en een 30% met niet nader te bepalen verlies in het zien van kleuren.
Verschillen
Tussen aangeboren en verworven kleurenblindheid zitten verschillen, die zijn samengevat in tabel 1 [2].
Tabel 1. Verschillen tussen aangeboren en verworven kleurenblindheid.
| Aangeboren | Verworven |
|---|---|
| Bij geboorte aanwezig | Gekregen na geboorte |
| Hetzelfde gedurende het leven | Kan zich met ouder worden ontwikkelen |
| Goed vast te stellen (rood, groen of blauw) | Soms lastiger te vast te stellen door gecombineerde symptomen |
| Beide ogen getroffen | Mogelijkheid van 1 getroffen oog |
| Scherpzien niet aangedaan | Scherpzien vaak verslechterd |
| Voornamelijk rood/groen typen | Voornamelijk blauw-typen |
| Hogere kans voor mannen dan vrouwen | Dezelfde kans voor mannen en vrouwen |
| Voorkomen van 1:12 bij mannen, 1:200 bij vrouwen | Voorkomen van 1:20 |
Deze blog is begin dit jaar verschenen als deel van het artikel Viagra met kleurtje op verzoek geschreven voor Up-to-Date getiteld Zien (jaargang 30, 2de editie), het verenigingsblad van de Utrechtse Pharmaceutische Studenten Vereniging (Unitas Pharmaceuticorum). Klik hier voor het originele, gehele artikel (PDF-bestand).
Bibliografie
- W. M. Hart (1987) Acquired dyschromatopsias. Survey of Ophthalmology 32: 10–31 link
- D. M. Tait (2010) Color blindness: Acquired. Encyclopedia of the Eye 1: 312-317 link
- M. P. Simunovic (2016) Acquired color vision deficiency. Survey of Ophthalmology 61: 132–155 link
- National Eye Institute link
- Pfizer Nederland, Viagra® link